Frankrijk
Zie ook: Kleine en middelgrote collecties
Grote collecties
Musée Calvet
65, rue Joseph Vernet
84000 AVIGNON (Provence-Alpes-Côte d’Azur)
Website
In 2011 is de Egyptische afdeling heropend met een grote vaste tentoonstelling.
* Hoogtepunten uit het Middenrijk zijn een basalten kop van een vizier, een ex-voto van de familie van Jaï, een stèle van Sokar-hotep en een vrouwenkop.
* Het Nieuwe Rijk is vertegenwoordigd door een kubusbeeld van generaal Hori, een knielende man met stèle voor zich, grafstèle van Ptahmose (hogepriester van Ptah), reliëf met een deel van het Boek van de Hemelkoe, een krukje en een beeld van de Memphitische god Sokar met valkenkop uit de tijd van Amonhotep III (foto).
* Uit latere tijden stammen de mummiekist van Anch-pa-ir-dis, een sjabtikistje met sjabti’s, een gerestaureerd en bijgeschilderd dodenbeeldje, een canopenvaas van Iahmes, een offertafel, bronzen beeldjes van Osiris, Isis, Harpocrates, de Apisstier en Isis Fortuna.
Musée des Beaux-Arts
1 Place de la Révolution
25000 BESANÇON (Bourgondië-Franche-Comté)
Website
Rond de 100 voorwerpen worden tentoongesteld:
* De gehavende kop van een koningsbeeld (Senwosret III), viziersbeeld uit de tijd van Djehoetimes III, granieten beeld van een man (25e dynastie), beschilderd houten beeld van een godin, beschilderd en verguld Osirisbeeld met offerformule, godenbeeldjes, beeldhouwersmodel van een koning (Late Tijd), stukken reliëf met hiërogliefen.
* Mummie en mummiekisten van Ser-Amon (koninklijk schrijver in de 21e dynastie; foto). De mummie is gescand, waarbij amuletten werden ontdekte; deze zijn gereconstrueerd. Verder de kop van een mummiekist, deel van een stèle, grafkegel, canopenvazen, amuletten en sjabti’s. Van Ser-Amon zijn uit het Louvre te leen een kleurig Osirisbeeld en een papyrus.
* Vazen en schalen, cosmeticaflesje, parfumbrander, olielampjes, hoofdsteun, een koperen grendel met leeuwenkop.
Catalogus uit 1991. Tentoonstellingscatalogus 2008 Mummies en amuletten. Sinds de herinrichting in 2018 is het in de zalen nogal donker. Het granieten beeld van Montoe-em-hat met hagedis (25e dynastie) en de kist van Anch-pa-chered (tekenaar, ca. 600 v.Chr.) staan niet in de vaste collectie (2021).
Musée Boulogne-sur-Mer
1 Rue Bernet
62200 BOULOGNE-SUR-MER (Nord-Pas-de-Calais)
Website
In 2013 heropende het Musée-château als het Musée Boulogne-sur-Mer na een herschikking van de collecties. Naast Lille is dit het enige museum in de regio Nord-Pas-de-Calais dat een Egyptische collectie tentoonstelt. 150 grafvoorwerpen uit vooral de Late en Ptolemaeïsche tijd schonk Auguste Mariette (een van de eerste grote egyptologen, die in Boulogne is geboren): een mummiekist uit de 21e dynastie, canopenvazen, sjabti’s en amuletten (djedpijlers, Isisknopen, valk, schorpioen, Sechmet, Taweret). Te zien zijn o.a. een fraaie halskraag met borstsieraad op textiel met een scarabee, de reconstructie van een Ouderijks grafschildering met de ganzen van Meidoem, een houten valk en het hoofd van een mummie. De mummiekist van Nehem-si-Montoe (6e eeuw v.Chr.) is in 2009 gerestaureerd. De vergulde mummie van Duinkerke is in 2020 voor 5 jaar uitgeleend aan Boulogne-sur-Mer voor wetenschappelijk onderzoek en restauratie.
De in 2024 vernieuwde website toont (vooralsnog?) alleen de mummiekist van Nehem-si-Montoe uit de 25e dynastie (foto).
Musée d’Histoire Naturelle et d’Ethnographie de Colmar
11 rue Turenne
68000 COLMAR (Elzas)
Website
* In de Egyptische zaal liggen drie mummies in hun mummiekist: uit de 22e dynastie (in een kartonnagekist), uit de Ptolemaeïsche Tijd (van Ta-cheret-min uit Achmim) en uit de 26e dynastie. Deze laatste, met een verguld masker, staat op naam van de priester Panehesi (ca. 610 v.Chr.), maar daarin werd de mummie gevonden van een jonge vrouw, Nesi-chonsoe-pa-chered, uit de 21e dynastie. Zij werd in 1965 geïdentificeerd dankzij een hartscarabee en twee papyri bij de mummie. Verder zijn te zien sjabti’s, amuletten, 37 spreuken uit het dodenboek van Pa-di-imen-neb-nesoet-taoei, papyri en enkele dierenmummies.
* De Koptische zaal bevat textiel uit graven in Antinoë, daterend van de 4e tot de 9e eeuw. Enkele stukken zijn gerestaureerd.
Catalogus uit 2007.
Musée des écritures du monde – maison natale Champollion
Place Champollion
46100 FIGEAC (Midi-Pyrénées)
Website
Het museum in het geboortehuis van Jean-François Champollion werd in 2007 uitgebreid en gemoderniseerd. Twee van de acht zalen tonen het werk van de ontcijferaar van de hiërogliefen, het begin van de egyptologie en 300 Egyptische voorwerpen. Hoogtepunten zijn:
* de mummie van een man uit de Ptolemaeïsche tijd, getoond samen met grafvoorwerpen.
* bronzen beeldje van de godin Wadjet uit de Late Tijd.
* dodenboek van mevrouw Neferioe (Ptolemaeïsche tijd).
* deksel van de mummiekist van Djed-chonsoe-ioe-ef-anch (Thebaans priester in de 22e dynastie).
* de eerste druk van Panthéon Egyptien uit 1823-1825, het eerste boek dat Champollion schreef na zijn ontcijfering van de hiërogliefen.
* modelboot uit het Middenrijk, met de overledene in een wit kleed op het achterdek.
Catalogus van het museum uit 2010, van de Egyptische collectie uit 1986.
Musée de Grenoble
5, Place de Lavalette
38000 GRENOBLE (Rhône-Alpes)
Website
(Voorheen Musée de Peinture et de Sculpture)
Op vier na de grootste Franse collectie (na het Louvre, Marseille, Lyon en Dijon) met 300 tentoongestelde voorwerpen in twee zalen. Hoogtepunten:
* tempelreliëfs uit o.a. het Nieuwe Rijk (Djehoetimes III), stèles van o.a. de vizier Weser en de Koebanstèle van Ramses II.
* mummiekisten vanaf de 21e dynastie, o.a. de kartonnage van Psamtik zoon van Sebarechit uit de 6e eeuw v.Chr. (foto).
* grafgiften en voorwerpen uit het dagelijks leven: sjabti’s, amuletten, vazen.
* sinds 2010 is de mummie van de ‘profetes van Antinoë’ weer te zien, samen met voorwerpen uit haar graf uit de Koptische tijd (6e eeuw na Chr.): een luit, een paar bronzen sandalen en twee glazen flesjes.
De afdeling Oudheden is sinds 2021 GESLOTEN voor renovatie, waarna Egypte de kern van de afdeling zal vormen. De heropeningsdatum ‘najaar 2024’ is van de website verdwenen.
Musée de Tessé
2, avenue de Paderborn
72000 LE MANS (Pays de la Loire)
Website
Een mooie collectie met 250 voorwerpen.
* De nagebouwde graven van Nefertari (foto) en Sennefer.
* Een sarcofaagzaal met 3 mummiekisten, een mummieplank en de mummie van een Amonpriesteres, inclusief haar beschilderde kartonnages. Onderzoek in 2017 wees echter uit dat de mummie een man is.
* Vitrines over het dagelijks leven, het schrift, grafgiften en de goden. Daaronder stèles uit het Middenrijk en de 17e en 19e dynastie, een begrafenisbark met vier roeiers, canopenvaas, sjabti’s, sieraden en amuletten.
* Platen van de Description de l’Égypte.
In 2018 is de afdeling heringericht en uitgebreid met 50 voorwerpen uit het Louvre: godenbeeldjes, beeldhouwersgereedschap, dodenboekfragmenten, een sjabtidoos, aardewerk voor de voedselopslag in de graven en amuletten.
Musée des Beaux Arts de Limoges
Palais de l’Evêché, place de la Cathédrale
87000 LIMOGES (Limousin)
Website
Het in 2010 heropende museum (voorheen Musée Municipal) bezit 2000 Egyptische voorwerpen, waarvan een deel wordt tentoongesteld. Maar dit deel geeft wel een compleet overzicht tot en met de Koptische tijd.
Hoogtepunten zijn een verguld mummiemasker (Ptolemaeïsch), faience lotuskelk (Nieuwe Rijk), sjabti van generaal Pa-di-sema-taoei (26e dynastie), deel van een Koptische tuniek (5e eeuw na Chr.), de mummiekist van Iret-Hor-Iroe (eind Late Tijd, begin Ptolemaeïsche tijd), het beschilderde houten model van een begrafenisboot (eind Eerste Tussentijd of begin Middenrijk) en een houten ‘dodenbruid’ uit de Eerste Tussentijd of het begin van het Middenrijk. En een kopie van het graf van Nacht (TT52), astronoom van Amon ten tijde van Djehoetimes (Thoetmosis) IV. Altijd leuk zijn de modelbeeldjes van arbeiders uit het eind van de Eerste Tussentijd of het begin van het Middenrijk (foto).
Musée des Beaux-Arts
Palais Saint-Pierre, 20 Place des Terreaux
69001 LYON (Rhône-Alpes)
Website
Na het Louvre en Marseille de grootste Egyptische collectie in Frankrijk. 600 voorwerpen staan thematisch en chronologisch uitgestald in 9 zalen: hiernamaals, goden en godsdienst, de farao en zijn dienaren, stèles, het dagelijks leven, de Ptolemaeën, de Romeinen en de Kopten.
Bijzonder zijn de poorten van een tempel in Medamoed, gebouwd door Ptolemaeus III (deze poort is fragmentarisch) en IV (vrijwel compleet). Verder zijn o.a. te zien: mummiekisten, Middenrijks reliëfs uit Koptos, een zeldzaam beeldje van de Nijlgod Hapi, een Ouderijks beeldje van een echtpaar (foto), stèles, beeldjes en sjabti’s.
De dierenmummies zijn gescand en in 3D gereconstrueerd.
Musée des Confluences
86 quai Perrache
69002 LYON (Rhône-Alpes)
Website
Het voormalige museum GUIMET (Musée d’Histoire Naturelle) is in 2015 heropend als Musée des Confluences. Van de ongeveer 4900 voorwerpen is een flink aantal te zien, zoals een sfinx uit Medamoed, de prachtige mummie van Taoe (Grieks-Romeinse tijd), met voorwerpen die werden meegegeven in het graf (sjabti’s, schminktablet in de vorm van een vis, amuletten, een bootje in de vorm van een krokodil). Bijzonder zijn twee mannenbeeldjes met baarden uit Gebelein uit de predynastieke tijd (3800-3100 v.Chr.). In de zaal Espèces, la maille du vivant staat een vitrine met een selectie uit de 2500 dierenmummies, waaronder een spitsmuis in zijn houten sarcofaag.
Musée d’Archéologie Méditerannéenne
2, Rue de la Charité
13236 MARSEILLE (Provence-Alpes-Côte d’Azur)
Website
De collectie is de grootste in Frankrijk na het Louvre, met beelden, stèles, houten en stenen mummiekisten, mummies van mens en dier, godenbeeldjes en amuletten. In vijf zalen wordt uitgebreid aandacht besteed aan het dagelijks leven, de godsdienst en de begrafenisriten. Hoogtepunten zijn een granieten beeld van Ramses VI, een set van 4 stèles uit het graf van generaal Kasa uit Sakkara, die leefde ten tijde van Seti I, en een dodenboek van 5,64 meter. De op de foto afgebeelde ibis-reliekschrijn van verguld hout, zilver en granaat uit Toena el-Gebel is samen met een exemplaar in Boston de enige ter wereld van deze kwaliteit. Tijdens het wegen van het hart van de overledene noteert Djehoeti (de god van de wetenschap, schrift en schrijvers; in het Grieks Thot) in de vorm van een ibis het oordeel van de goden.
Catalogus uit 1991.
Musée du Louvre
Palais du Louvre
75041 PARIJS (Île-de-France)
Website
De Egyptische collectie begon in 1826 met Champollion als eerste curator. Nu is het een van de belangrijkste collecties buiten Egypte, die meer dan 50.000 voorwerpen bevat. Op de entresol zijn de Egyptisch-Romeinse en Koptische afdelingen gehuisvest, op de begane grond en de eerste verdieping de faraonische sectie. In 2021 heropenden na een renovatie van twee jaar de eerste drie Egypte-zalen, waarin een overzicht van de Egyptische oudheid wordt gegeven. De eerste inleidende zaal (337) gaat over het leven van de collecties en bevat de gigantische stèle van vizier Senwosret (Abydos, 12e dynastie) en de hond van Assioet, een uitzonderlijk kalkstenen beeld van een grote zittende hond (Grieks-Romeins). In de tweede zaal (336) wordt het pantheon van de goden gepresenteerd. En in de derde zaal (333) is een van de mooiste grafmonumenten van het Oude Rijk, de mastaba van Achet-hotep, in zijn monumentaliteit hersteld.
Overige belangrijke stukken zijn: een serechstèle met de naam van koning Djet uit de eerste dynastie, het zittende schrijversbeeld, mummiekisten, een beeldje van Achnaton met Nefertiti, een sfinxbeeldje van Djehoetimes III, stèles en mummieportretten. De foto toont een reliëf uit het graf van Seti I van zijn ontmoeting met de godin Hathor; zij verwelkomt hem in het hiernamaals.
Op deze website is een pdf te downloaden over de dagen waarop zalen zijn gesloten.
Musée des Beaux-Arts
20 Quai Emile Zola
35000 RENNES (Bretagne)
Website
In zaal 1 staat de Egyptische collectie. Naast sjabti’s, vaasjes, godenbeeldjes en amuletten enkele grote stukken:
* Middenrijks stèle van Cheper-ka-ra-em-hat,
* fragment van een reliëf met drie dragers uit Deir el-Bahri,
* deel van een reliëf uit het graf van Nefer-aboe (de man die door gebeden genas van zijn blindheid) uit Deir el-Medina,
* stèle met beeld van Osiris van de Amonhogepriester Ioefa voor Ra-Horachti, beeldje van Ra-em-maä-cheroe met beeld van Osiris (26e dynastie; zijn vader Potasimto wordt door Herodotes genoemd)
* koploos beeld van de knielende Bastetpriester Pa-ir-kap (29e dynastie).
Verder bezit het museum o.a. mummiemaskers, een kattenmummie (met virtual reality na onderzoek in 2024; foto), de mummiekist van zangeres Di-Asit-iaoe (22e dynastie), een deel van een mummiekist van een apisstier en diverse stèles.
De museumwebsite geeft geen bijzonderheden over de collectie, wel noemt het onder Topstukken de kattenmummie en de mummiekist van Di-Asit-iaoe.
Musée des beaux-arts et d’archéologie Joseph Déchelette
Hôtel Valence de la Minardière
42300 ROANNE (Rhône-Alpes)
Website
Omvangrijke collectie van bijna 1000 voorwerpen, waarvan 10% werd tentoongesteld, met als thema’s goden, de farao, de mummiekist en begrafenisriten.
Topstukken zijn:
* kalkstenen stèle van Hor-ioe-ah, Abydos, 13e dynastie
* grafstèle van Reja, 19e dynastie
* fragment van de binnenkant van een mummiekist, 21e dynastie
* mummiekist van Tjes-iset-peret, 23e-26e dynastie
* amulet van Sechmet die een wadj-scepter vasthoudt, Saïtische tijd
* mummiemasker, beschilderde kartonnage, Ptolemaeïsche tijd
* Osiris op zijn baar, mummiekartonnage, Ptolemaeïsche tijd
* mummiemasker van verguld pleister, 1e eeuw na Chr.
Catalogus stamt uit 1990.
Vanwege restauratie wordt de collectie NIET tentoongesteld. (2024)
Musée des Antiquités
ingang via Natuurhistorisch Museum, rue Beauvoisine 198
76000 ROUEN (Haute-Normandie)
Website
De in 2012 volledig vernieuwde zaal toonde drie aspecten:
• het dagelijks leven: lichaamsverzorging (spiegel, zalfvaasjes), weefsels (tunieken, geweven versieringen en mummiewindsels), sieraden, vazen en flessen en het schrift (papyrus, schrijfpalet, hiërogliefen en hiëratisch);
• de begrafenisriten met mummificatie, voedseloffers en grafgiften;
• de godsdienst: bronzen godenbeeldjes en de dierencultus uit de Late Tijd.
Belangrijke stukken zijn een mummiekist en een mummiemasker, mummiekistjes voor een kat en een vogel, drie glazen flesjes uit de 18e dynastie, en uit het Middenrijk een stuurman van een begrafenisbootje.
Naar verwachting is dit museum in 2028 samengevoegd met het Natuurhistorisch Museum in het Musée Beauvoisine, in een nieuw gebouw. De zalen van beide musea worden sinds september 2024 geleidelijk GESLOTEN; Egypte lijkt nog bereikbaar via het Natuurhistorisch Museum. (2024)
Institut d’Egyptologie, Université de Strasbourg
Palais Universitaire, 9 Place de l’Université
67084 STRAATSBURG (Elzas)
Website
Studiecollectie van 3000 voorwerpen, 5000 foto’s, 500 epigrafische tekeningen en enkele afgietsels. Onderverdeeld in de secties Goden (graan-Osiris, kop van een Perzische god of koning), Koningen (buste Ptolemaeus II, herdenkingsscarabee van Amonhotep III, cartouche van Nectanebo I), Mens en Schrift (palet, vrouwenkopje, kopje van een hoveling, stèle) en Dagelijks Leven (vazen, amuletten, een nijlpaardje, druiventrosjes). In 2024 zijn de 5 dierenmummies onderzocht.